TETKİKÇİ

TDED ŞİİR YILLIĞI 2012’DE YER ALAN 

HİLMİ YAVUZ SÖYLEŞİSİNDEN BİRKAÇ KESİT*                                   

Üzeyir İlbak: Dil ve Edebiyat dergisinin 48. sayısında sizinle Medeniyet

üzerine yaptığımız söyleşiyi kapağa taşımıştık, o sayıya bakabildiniz

mi? “Hakikat Boşluğu”…

Hilmi Yavuz: Evet, baktım. Medeniyet meselesi, aslında, ne yazık ki Yahya

Kemal’den bu yana çok pozitif bir mesele olarak, yani İslam’ın en temel

meselelerinden biri olarak ele alınmış. Tam tersi, sanki çok olumsuz

bir şeymiş gibi medeniyet meselesi konusunda da başta İsmet Bey

(Özel) “Üç Mesele”de söyledikleriyle insanların kafasını karıştırdı.

Sayın Özel, anlam itibariyle ‘İslam’ın kendisi zaten bir medeniyettir.

Ayrıca medeniyete bir ihtiyaç yoktur’ ne demek? Medeniyet

konusundaki bu olumsuz yaklaşım, maalesef Akif ’in “Medeniyet

dediğin tek dişi kalmış canavar” dizesi, Avrupa medeniyetinin

bütününe teşmil edilerek okunması gibi bir maluliyet yarattı. Bu ne

demek? Avrupa medeniyeti zaten tek dişi kalmış canavar mı? Hayır.

Akif bunu, Çanakkale Savaşı üzerine, Avrupa’nın sömürgeci ve

barbar tarafını vurgulamak için söylüyor. ‘Tek dişi kalmış canavar’

Avrupa medeniyetin kendisi değil, Danté, Homeros, Leibniz, Hegel

… değil. İngiliz Fransız vs. sömürgecilerin, kolonyalistlerinin o kanlı

güçlerinin yükseldiği anlamında söylüyor bunu. Onun bu bakışını,

bütün medeniyetlerin, Avrupa medeniyetinin üzerine teşmil etmek

gibi bir zihinsel maluliyet, maalesef çok uzun bir süre, zaman zaman

söylediğim gibi İsmet Beyin marifetiyle (!) ortama hakim olmuştur.

Zafer Acar: Ben, ilk gençlik yıllarımda okumuştum, yakın zamanda

ikinci defa okudum “Üç Mesele”yi, ilk okuduğumda anlamakta

zorlanmıştım, ikinci okuyuşumda gördüm ki İsmet Özel İslamiyet’i

öğrenip içselleştirmeden yorumlamaya çalışmış, çoğu yerde

Kur’an’la çelişiyor.

Hilmi Yavuz: Yalnız Kur’an’la mı Hadis-i Şeriflerle de.

(…)

Zafer Acar: Mehmet Fuat’tan hatırladığım kadarıyla sizinle

ilgili “Bedreddin Üzerine Şiirler’iyle kendine şiir ortamında yer açtı

“ diye bir cümlesi var. Sizin hakkınızda konuşulup yazılmalar o

dönemden sonra artmaya başlıyor. 1. Şiir ortamında kendinize geniş

bir yer açmanız. Avrupa’dan döndükten sonra sanırım o günün şiir

ortamında şairleri rahatsız etti ve onlara sancılı bir dönem yaşattı.

Okumalar sonucunda böyle bir his yaşadım. Yaşımızdan dolayı o

dönemi hatırlamıyoruz. O psikolojiyi bilmiyoruz. Acaba böyle mi?

2. “Bedrettin Üzerine Şiirler”i yazmanız; soysal gerçekçilerin, cahil

Marksistlerin Nazım Hikmet üzerinden kabul edilmenizi sağlamış

olabilir mi?

Hilmi Yavuz: Bu bizi deminden beri konuştuğumuz teorik meselelerden

biraz daha light meselelere götürüyor. 1970’li yıllarda meselelere çok

katı bakılıyordu. Mesela Doğuya ilişkin bir şiir yazılacaksa, bu şiir zaten

Ahmet Arif tarafından yazılmıştır. Eğer Bedreddin üzerine bir şeyler

yazılacaksa, bunu zaten Nazım yazmıştır, diye düşünülüyordu. Orada

dur! Yazılamaz! Doğu şiirleri yazmak istiyorum. Yazılamaz. En iyisini

Ahmet Arif yazdı kardeşim! Böylesine örtülü tahakküm söz konusu.

Bana sorarsan hala Diyarbakır civarında bu vardır. Diyarbakırlı - Kürt

45

entelektüellere sorarsan bu var. Yılmaz Güney benim Doğu Şiirlerini

çıkardığım 1978 yılında Güney diye bir dergi çıkarıyordu. Bu dergide

Ahmet Ada, Doğu Şiirleri üzerine bir yazı yazdı. Bu yazı demin

anlattığım meselenin özüdür. Hilmi Yavuz sen kim oluyorsun, demeye

getiriyor. Sen kim oluyorsun? Ahmet Arif gibi biri varken, Doğunun

şiirini yazmışken ‘Vay Kurban’ı, Ay Karanlık, Otuz Üç Kurşun’u

yazmışken sen kim oluyorsun? Bu ihtimaller, kimsenin günahını da

almak istemem Yılmaz’ın dikta ettirmesiyle yazılmış olmalıdır. Ahmet

Arif varken Hilmi Yavuz’un samesi okunur mu? Ayrıca buna benzer

başka yazılar da yazıldı. Böyle bir tahakküm var. Ben bu tahakkümü

kırdım. Koskoca Nazım Hikmet Bedreddin destanını yazmış. Hilmi

Yavuz kim oluyor da Bedreddin üzerine şiir yazıyor? Ben yazarım dedim.

Doğu şiirleri için de öyle! İddia doğrudur ya da yanlıştır. Ama iddiasız

şiir olmaz. Yani ben kabul etseydim. Ahmet Arif yazmış herkes de öyle

söylüyor. Haddime mi düşmüş. Estağfurullah. Nazım ağabey yazmış,

estağfurullah. Niye böyle bir şey olsun? Şair iddia sahibi olmalıdır. Ha

yazdığım eğer beş para etmiyorsa bunun beş para etmediği anlaşılır

zaten. Ama yazmamazlık etmem. Yazarım kötü olmuştur. Çıkmışımdır

ama başarısız olmuşumdur. Ama ben çıkışımı yapayım. Başarılı olurum

olmam, buna okuyucu karar versin. Ama iki önemli kült var, tabu değil.

Nazım Hikmet ve Ahmet Arif. Biri Doğuyu yazdığı için dokunulmazdı

kültleştirilmişti. Biri Bedreddin’i yazdığı için kültleştirilmişti. Ondan

sonra yazdığım şeyler iyi midir? Kötü müdür? Bunun takdiri bana ait

değil. Ben bu çıkışı yaptım. Ama ben bir iddia ile çıktım. İddia başka

şeydir, o iddianın gerçekleşmesi başka şeydir. Sen gerçekten böyle

olmadığını düşünüyorsan, yaz.

(…)

Z.A. Büyük şairlerin şiir evrenini dar bir çerçeveye sokmamak gerek.

Yani, sizde de metafizikle birlikte Osmanlı, İslam Medeniyeti var; Sezai

Karakoç’ta da öyle. Daha ziyade öncelikleriniz farklılık gösteriyor.

H.Y. Walter Bey’in görüşü, katılınır ya da katılınmaz. Bir şey

daha ekleyeyim. Demin bir diyalogdan söz etmiştim. Benimle Haşim

arasında, Yahya Kemal’le Nailî arasında. Burada da Nedim ve Sezai Bey

arasında bir diyalog var. Ama o diyalog biraz hiddetli ve sert bir diyalog.

Z.A. Hesaplaşma.

H.Y. Sen şimdi böyle söylüyorsun ama burada da bir diyalog var.

Hırçın bir diyalog. Daha doğrusu, tepki.

Z.A. Sizin de Sezai Karakoç’la diyaloglarınız oluyor. Ona

atıflarınız ya da ondan alıntılarınız oluyor. Buna, düzyazı üzerinde

gerçekleşen diyalog, metinlerarasılık diyebiliriz.

Hilmi Yavuz: Sezai Bey, Diriliş’te…

*Yıllık, Şubat ayında Dil ve Edebiyat dergisiyle okura ulaşacaktır. 

Tetikçi